Κερασιά

Το απολιθωμένο δάσος της Κερασιάς βρίσκεται σε απόσταση 4_χλμ. και είναι ένα από τα ελάχιστα που υπάρχουν στην Ευρώπη, παρουσιάζοντας εξαιρετικό ενδιαφέρον. Κατά τη διαδρομή αυτή με το εξαιρετικό φυσικό κάλος, συναντά κανείς την μοναδική και προστατευόμενη Ευβοϊκή δρυ. Τόσο το απολιθωμένο δάσος όσο και τα απολιθωμένα θηλαστικά που έχουν βρεθεί στην περιοχή, παρουσιάζουν τεράστιο επιστημονικό ενδιαφέρον και δίνουν και τη δυνατότητα τουριστικής αξιοποίησής τους. Σημαντικά είναι και τα ευρήματα απολιθωμένων κορμών στην περιοχή μεταξύ των χωριών Κερασιά - Αγία Άννα και Παπάδες. Η κύρια εμφάνισή τους, όμως βρίσκεται στη θέση Ψηλή Ράχη, δυτικά του χωριού Κερασιά.

Aπό το 2006, λειτουργεί στην κεντρική πλατεία του οικισμού και το Μουσείο Παλαιολιθικών Θηλαστικών Κερασιάς, που αξίζει να επισκεφθεί κανείς. Στους χώρους του μουσείου παρουσιάζονται οι εντυπωσιακοί κερασφόροι ρινόκεροι της Β. Εύβοιας, τα ακεραθήρια, δηλαδή ρινόκεροι χωρίς κέρατα, τα προβοσκιδωτά, οι καμηλοπαρδάλεις, τα φημισμένα διεθνώς Ελλαδοθήρια και Σαμοθήρια, ποικίλα βοοειδή, αιλουροειδή, ύαινες, κλπ. Η παρουσίαση του μουσείου συμπληρώνεται με φωτογραφικό υλικό από τις ανασκαφές στο απολιθωμένο δάσος της Κερασιάς, διαγράμματα και ενημερωτικά κείμενα για τα ζώα αυτά που έζησαν στην περιοχή πριν από 5,5 - 6 εκατομμύρια χρόνια.

Το κείμενο που ακολουθεί είναι του καθηγητή Ε. Βενιτζέλου του τμήματος Γεωλογίας -Τομέας Ιστορικής Γεωλογίας-Παλαιοντολογίας του πανεπιστημίου Αθηνών.

Το απολιθωµένο δάσος Β. Εύβοιας. Ένα σπάνιο Γεωλογικό Μνηµείο της φύσης Καθηγητής Ε. Βελιτζέλος, Πανεπιστήµιο Αθηνών, ·Τµήµα Γεωλογίας,Τοµέας Ιστορικής Γεωλογίας-Παλαιοντολογίας, Πανεπιστηµιούπολη 15784, Ζωγράφου, Αθήνα. Το απολιθωµένο δάσος τηςΚε ρ ασιάς(Β.Εύβοια), αποτελεί έναµοναδικό γεώτοπο, του

οποίου η ορθολογική καιµουσειακή ανάδειξη θεωρείται επιβεβληµένη, έτσι ώστε ναµην

καταστραφεί αφ’ενός µεν από τις φυσικές φθορές, αφ’ετέρου δε από τις ανθρώπινες δρα-

στηριότητες. Τα φυτικά απολιθώµατα, που αφθονούν στην ευρύτερη περιοχή του α-

πολιθωµένου δάσουςµε τηνµορφή πυριτιωµένων κορµών, κλάδων,ριζικών κόµβων,

καρπών και σπερµάτων, αλλά και φύλλων, µε άριστη διατήρηση έτσι ώστε ναµπορεί να

προσδιορισθεί το γένος, ακόµη και το είδος του φυτού της εποχής εκείνης, δηλ. κατά το

Ανωτ. Μειόκαινο75-9 εκ. χρόνια πριν, δικαίως θεωρούνται σπάνια τεκµήρια της γεωι-

στορικής εξέλιξης του παρελθόντος.

Η δηµιουργία του δάσους οφείλεται σε ευνοϊκές συνθήκες απολίθωσης της δασικής βλά- στησης που υπήρξαν στον ευρύτερο χώρο του Αιγαίου και συνδέεται άµεσαµε την έντο- νη ηφαιστειακή δραστηριότητα της περιοχής. Η δηµιουργία των απολιθωµένων κορµών ακολούθησε τη διαδικασία της κύριας απολίθωσης, της αντικατάστασης της οργανικής ύληςµόριο προςµόριο από διαλύµατα πλούσια σε πυρίτιο. Από ταµέχρι τώρα επιστηµονικά αποτελέσµατα των ερευνητικών δραστηριοτήτωνµας στον χώρο του απολιθωµένου δάσους της Εύβοιας ανακαλύψαµεµεγάλο αριθµό κωνοφόρων και πλατύφυλλων δένδρων. Μερικά χαρακτηριστικά κωνοφόρα δένδρα είναι οι γιγάντιεςµορφές Σεκόιας που σήµε- ρα φύονται στη Β, Αµερική- Καλιφόρνια, προγονικήµορφή του πεύκου, πρωτοπευκίδες, κυπαρισσίδες κλπ. Παράλληλαµε τα φυτικά απολιθώµατα από την ευρύτερη περιοχή του απολιθωµένου

δάσους, είναι γνωστά και λιµναία γαστερόποδα, σπονδυλόζωα κ.α. από τηνµελέτη των

οποίων θα προκύψουν χρήσιµα συµπεράσµατα για τις παλαιοοικολογικές, στρωµατο-

γραφικές, παλαιογεωγραφικές συνθήκες της ευρύτερης περιοχής.

Η ορθολογική καιµουσειακή ανάδειξη του απολιθωµένου δάσους της Κερασιάς παρου- σιάζει ιδιαιτερότητα λόγω της γεωλογικής δοµής της ευρύτερης περιοχής. Οι εµφανίσεις των απολιθωµένων κορµών σε διάφορες θέσειςµέσα στα αγροκτήµατα ή ακόµη και σε δασικές εκτάσεις δεν είναι ενδεικτικές του εύρους και της πραγµατικής αξίας και σηµα- σίας του απολιθωµένου δάσους. Πέραν τούτου οι απολιθωµένοι κορµοί έχουν υποστεί µεγάλες καταστροφές κυρίως από ανθρώπινη παρέµβαση, αλλά και από φυσικές κατα- στροφές, έτσι ώστε η χρησιµοποίηση τους γιαµουσειακή χρήση να καθίσταται προβλη- µατική,

Η ερευνητική οµάδα του Τοµέα Ιστορικής Γεωλογίας-Παλαιοντολογίας του Πανεπιστη- µίου Αθηνών κατά καιρούς έχει υποβάλλει αρµοδίως προτάσεις, για την ορθολογική και µουσειακή ανάδειξη και προστασία του απολιθωµένου δάσους της Κερασιάς και ευρύτε- ρης περιοχής, χωρίς όµως να υπάρξει θετική ανταπόκριση. Στην παρούσα φάση όπου εµπλέκονται πολλοί φορείς, θεωρούµε επιβεβληµένο να προη- γηθούν ορισµένες πιλοτικού χαρακτήρα βασικές εργασίες υπαίθρου, για την ορθολογική καιµουσειακή ανάδειξη του απολιθωµένου δάσους της Β.Εύβοιας. 1. Το απολιθωµένο δάσος παραµένει αναµφισβήτητα ένα σπάνιο Γεωλογικό Μνηµείο, σπουδαίος Γεώτοπος της Β.Εύβοιας, εάν λάβει κανείς υπόψη του την σχετική του ηλι- κία (Αν.Μειόκαινο, 5-9εκ.χρόνια πριν), αποτελώντας σταθµό για την γεωιστορική εξέλι- ξη των φυτών του παρελθόντος. Η ορθολογική και Μουσειακή ανάδειξη του δάσους εξασφαλίζει την προστασία αυτού του σπάνιουµνηµείου. 2.Το Μουσείο θα πρέπει να προβάλλει και να προστατεύει το απολιθωµένο δάσος,ενώ ταυτόχρονα να είναι εµπλουτισµένο καιµε άλλα ευρήµατα και φυσικά αγαθά της ευ- ρύτερης περιοχής που χρήζουν ιδιαίτερης επιστηµονικής προσοχής και προστασίας. Εποµένως θα πρέπει να γίνει λεπτοµερής προµελέτη της διαµόρφωσης και του εξο- πλισµού του εκθεσιακού χώρου του Παλαιοβοτανικού- Γεωλογικού τµήµατος του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Απολιθωµένου ?άσους της Κερασιάς, από εξειδικευµένη οµάδα ερευνητώνµε σχετική εµπειρία, µε αποτέλεσµα ανάλογο αυτού που πραγµατοποιήθηκεµεµεγάλη επιτυχία στο απολιθωµένο δάσος της Νήσου Λέσβου. 3.Η ερευνητική δραστηριότητα στην ευρύτερη περιοχή του απολιθωµένου δάσους µε στόχο την ορθολογική καιµουσειακή ανάδειξη αυτού του Γεωλογικού Μνηµείου εί- ναι ανύπαρκτη. Εποµένως επιβάλλεται να προγραµµατισθούν σε συνεργασίαµε τους συναδέλφους του ?ασαρχείου Λίµνης οι κάτωθι εργασίες:Συστηµατική χαρτογράφη- ση 1:5.000 όλων των εµφανιζόµενων απολιθωµένων κορµών, ακόµη και στις δύσβα- τες περιοχές, βα ακολουθήσει συστηµατική ανασκαφή σε επιλεγµένους κορµούς, προ- κειµένου να διαπιστωθεί τοµέγεθος και η επιστηµονική τους αξία, ενώ θα πραγµατο- ποιηθούν και επιµέρους προσδιορισµοί έτσι ώστε να διαπιστωθεί το γένος και το είδος του φυτού, και κατά συνέπεια η φάση του δάσους της εποχής εκείνης. Όπως φαίνεται από ένα σύντοµο οδοιπορικόυπάρχουν αρκετοί κορµοί για τις αρχικέςµας ανασκα- φές. Οι εργασίες αυτές θεωρούνται απαραίτητες προκειµένου να οριοθετηθούν οι πε- ριοχές όπου θα δηµιουργηθούν τα Γεωπάρκα του απολιθωµένου δάσους, αλλά και από όπου θα συλλεχθεί το απολιθωµένο υλικό για τηνµουσειακή παρουσίαση του δάσους. 4.Απαραίτητη προϋπόθεση για την µουσειακή ανάδειξη του απολιθωµένου δάσους πα- ραµένειµία λεπτοµερής γεωλογική-παλαιοοικολογική- στρωµατογραφικήµελέτη των Νεογενών σχηµατισµών που φιλοξενούν τα σπάνια αυτά απολιθώµατα. Παρ’όλο πουµε την Γεωλογία της Εύβοιας ασχολήθηκαν πολλοί αξιόλογοι ερευνητές

διαφόρων ειδικοτήτων, δεν κατέστη δυνατόµέχρι σήµερα να προσεγγίσουν το οικο-

λογικόµοντέλο του παλαιοπεριβάλλοντος του απολιθωµένου δάσους της Β.Εύβοιας

(5-9εκ,χρόνια πριν) Από τα µέχρι στιγµής επιστηµονικά δεδοµένα των ερευνών µας προέκυψαν χρήσιµα αποτελέσµατα που ενισχύουν την άποψη της ελληνικής πολιτείας

για την ορθολογική καιµουσειακή ανάδειξη του απολιθωµένου δάσους της Β. Εύ-

βοιας όπως:

• Το απολιθωµένο δάσος καταλαµβάνει πολύµεγαλύτερη έκταση από ότι πιστεύα- µε µέχρι σήµερα. Αυτό σηµαίνει ότι οι έρευνες πρέπει να διευρυνθούν και στις άλλες περιοχές όπου εφόσον υπάρξουν αξιόλογα ευρήµατα, Για την καλύτερη

προστασία τους θα προταθεί η δηµιουργία περιφερειακών κέντρων πληροφόρη-

σης του απολιθωµένου δάσους ή η δηµιουργία Γεωπάρκων που σύµφωναµε τη

νοµοθεσία υπάγονται στους Εθνικούς ?ρυµούς.

• Από την συστηµατικήµελέτη του απολιθωµένου ξύλου, προκειµένου να προσ-

διορισθεί το γένος ή ακόµη και το είδος του φυτού του παρελθόντος, εφ’όσον η

απολίθωση είναι τέλεια και διατηρούνται σε άριστη κατάσταση ταµορφολογικά

γνωρίσµατα της εσωτερικής δοµής του απολιθωµένου ξύλου, προέκυψαν χρήσιµα

και ουσιαστικά συµπεράσµατα για την ηλικία του απολιθωµένου δάσους και για

την οικολογία της ευρύτερης περιοχής. Το απολιθωµένο δάσος αναπτύχθηκε σε

ένα υποτροπικό κλίµαµε διάφορες εναλλαγές ψυχρών εποχώνµε κύρια χαρακτη-

ριστικά την δασώδη βλάστηση του υποτροπικού κλίµατος, όπως τοµεσοφυτικό

δάσος κωνοφόρωνµε σεκόιες και αγγειόσπερµα δένδρα των δάφνινων, και οφεί-

λει την δηµιουργία του σε ηφαιστειακή δράση, καθώς ηφαιστειακοί τόφφοι που

φιλοξενούνµία απολιθωµένη υποτροπική χλωρίδα απαντώνται στο δρόµο προς

Κερασιά. Το 1991 οι Shutt &Ε. Velitzelosµελέτησαν τα λιµναία γαστερόποδα

πλησίον της Κερασιάς και δίδουν αρκετές λεπτοµέρειες για την γεωλογική δοµή

της ευρύτερης περιοχής και την σχετική ηλικία(περίπου7 εκ. χρόνια) των πε-

τρωµάτων που φιλοξενούν τους απολιθωµένους κορµούς.

Με την απόφαση της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ν.Εύβοιας για την δηµιουργία

Μουσείου Απολιθωµένου ?άσους στην Κερασιά Ευβοίας πιστεύουµε ότι ακόµη ένα

σπάνιο Γεωλογικό Μνηµείο ακολουθεί την διαδικασία της ορθολογικής και Μουσειακής

ανάδειξης και προστασίας. Τα ήδη υπάρχοντα επιστηµονικά δεδοµένα από υπαίθριες έ-

ρευνεςµας συνηγορούν στο ότι η υλοποίησηµιας τέτοιας πρότασης βρίσκεται στην σω-

στή κατεύθυνση. Εξάλλου είναι γνωστή και αποδεδειγµένη η ευαισθησία της ελληνικής

πολιτείας στην διάσωση και προστασία της πολιτιστικήςµας κληρονοµιάς.

Πηγή: logos-evia