Η γυναίκα που δεν μπορεί να ξεχάσει

Όταν ο Άριελ Λίβι των «Σάντεϊ Τάιμς» συνάντησε την Τζιλ Πράις, εκείνη τον ρώτησε την ημερομηνία της γέννησής του. Ήταν η 24η Ιανουαρίου 1968, της απάντησε, κι εκείνη άρχισε: «Εντάξει, το 1988 ήσουν 20, το 1986 ήσουν 18 χρόνων. 

Μπορώ να σου πω για τις 24 Ιανουαρίου 1986, δούλευα σ΄ ένα κατάστημα με παγωτά, ήταν Παρασκευή. Είχα γίνει 20 χρόνων. Ήταν τέσσερις μέρες πριν από την έκρηξη του Τσάλεντζερ. Μισούσα τη δουλειά μου κι εκείνο το βράδυ βγήκα με τον Τιμ και την Καντέις». Θα μπορούσε πιθανότατα να συνεχίσει λέγοντας τι έφαγε και τι ώρα γύρισε στο σπίτι. Η Τζιλ Πράις μπορεί να θυμηθεί τι έκανε οποιαδήποτε ημέρα, 10, 20, ακόμη και 30 χρόνια πριν. Είναι όμως χάρισμα ή κατάρα; Υπάρχει τεράστια διαφορά ανάμεσα στο να θυμάσαι και στο να μην μπορείς να ξεχάσεις. 

Η Τζιλ Πράις δεν έχει την επιλογή να ρυθμίσει τη μνήμη της. Τα οδυνηρά και τα δυσάρεστα είναι τόσο ζωντανά σαν να έχουν μόλις συμβεί. Αισθάνεται όμηρος της μνήμης της. Η πάθησή της, όπου η καθημερινότητα κατακυριεύεται από τις λεπτομέρειες του παρελθόντος, είναι τόσο σπάνια ώστε οι γιατροί την έχουν διαγνώσει ώς τώρα σε τέσσερις μόλις ανθρώπους. Επινόησαν μάλιστα ένα όνομα γι΄ αυτήν: ανώτερη αυτοβιογραφική μνήμη ή υπερθυμητικό σύνδρομο. Η Τζιλ ζει σ΄ έναν κόσμο χωρίς θολές αναμνήσεις. Οι απαντήσεις της σε ερωτήσεις είναι γεμάτες συγκεκριμένες λεπτομέρειες. «Σήμερα θα ήταν η 22η επέτειος των γάμων του πρίγκιπα Άντριου και της Φέργκι», λέει στον δημοσιογράφο των «Σάντεϊ Τάιμς». «Ήταν και τότε Τετάρτη. Ένας φίλος είχε γενέθλια και κρατούσα ένα μεγάλο μπουκέτο από μπαλόνια που δεν τα ήθελε και μου τα έδωσε. 1986. Μετά πήγα να δω ένα φίλο που δούλευε στο Χαρντ Ροκ Καφέ». 

Δύσκολα φαντάζεται κανείς πώς μπορεί να είναι το να ζεις με τέτοιου είδους μνήμη, με τις απογοητεύσεις να μην ξεθωριάζουν ποτέ με το πέρασμα του χρόνου. Η Τζιλ έχει πολλές ζεστές και χαρούμενες αναμνήσεις, όμως αυτές δεν είναι το πρόβλημα, δεν είναι αυτές που εμποδίζουν τη ζωή της. 

Η έρευνα. Ο δρ Τζέιμς Μακγκόφ ερευνά τον εγκέφαλο και τη μνήμη εδώ και πάνω από 50 χρόνια. Είναι ο ιδρυτής και ο διευθυντής του Κέντρου Νευροβιολογίας της Μάθησης και της Μνήμης στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Ιρβάιν. Τον Ιούνιο του 2000, ο Μακγκόφ άρχισε να μελετά τη μνήμη της Τζιλ, η οποία του είχε στείλει προηγουμένως ένα e-mail. «Όλη μου η ζωή περνάει από το κεφάλι μου κάθε μέρα κι αυτό με τρελαίνει!», του έγραφε. 

Τα πέντε επόμενα χρόνια, μελέτησε τη μνήμη της, και επινόησε από τα ελληνικά την έκφραση «υπερθυμητικό σύνδρομο»  Ημερομηνίες. Από το 1980 και μετά, αν ρωτήσεις την Τζιλ Πράις για κάποιο σπουδαίο γεγονός, θα σου πει- εφόσον βέβαια έχει ακούσει γι΄ αυτό- την ημερομηνία και την ημέρα και σχετικές πληροφορίες, είτε πρόκειται για κάποιο ορόσημο της ιστορίας είτε για το γεγονός ότι εκείνο το μεσημέρι είχε φάει τηγανητά αυγά. Ο Μακγκόφ επικαλείται ένα παράδειγμα, όταν της έδωσε μια ημερομηνία και την ρώτησε ποια διεθνή γεγονότα είχαν συμβεί την ημέρα εκείνη. «Τίποτα», του απάντησε. Πρόσθεσε όμως ότι τρεις ημέρες νωρίτερα, οι Ιρανοί είχαν καταλάβει την αμερικανική πρεσβεία στην Τεχεράνη. Ο Μακγκόφ είχε μπροστά του ένα βιβλίο. Η Τζιλ είπε πως το βιβλίο είχε λάθος την ημερομηνία. Είχε δίκιο. 

Σαν να έχω μέσα μου όλους τους προηγούμενους εαυτούς μου

Να ΄σαι, 10 χρόνων, στο δωμάτιό σου να παρακολουθείς μια παιδική σειρά· μετά μεταφέρεσαι σε μια σκηνή όπου είσαι 17 και γυρίζεις στην πόλη μ΄ ένα αυτοκίνητο και τους καλύτερους φίλους σου· και λίγο αργότερα είσαι στην παραλία των οικογενειακών διακοπών που είχες κάνει όταν ήσουν τριών ετών. Έτσι βιώνω τις μνήμες μου... Είναι σαν να έχω μέσα μου όλους τους προηγούμενους εαυτούς μου, τον άνθρωπο που ήμουν κάθε μία ημέρα της ζωής μου, είτε μου άρεσε είτε όχι. Σαν μια ρώσικη κούκλα ματριόσκα- μέσα στην Τζιλ του σήμερα υπάρχουν πλήρη αντίγραφα της Τζιλ του χθες και των Τζιλ όλων των ημερών πίσω στον χρόνο». (Απόσπασμα από το βιβλίο απομνημονευμάτων της Τζιλ «Η γυναίκα που δεν μπορεί να ξεχάσει»,Εκδ.Simon & Schuster). 

«Έχω κουραστεί να κλαίω. Κλαίω διαρκώς»

Η Τζιλ γεννήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 1965 στο Νιου Τζέρσι. Πιστεύει πως ο εγκέφαλός της «έκανε κλικ» στα οκτώ της, όταν η οικογένεια μετακόμισε στην Καλιφόρνια, και από τότε άρχισε να θυμάται τα πάντα με κάθε λεπτομέρεια. Ώς τα 12 της είχε συνειδητοποιήσει πως μπορούσε να θυμηθεί την προηγούμενη χρονιά μέρα προς μέρα. Από το 1980, η μνήμη της είναι σχεδόν τέλεια. Αυτό σημαίνει πως κακές στιγμές από το σχολείο, σχόλια της μητέρας της που την πλήγωσαν, δεν αμβλύνθηκαν ποτέ, καθώς τα θυμάται τόσο ζωντανά όσο όταν είχαν συμβεί. Ίσως το χειρότερο απ΄ όλα ήταν ο ξαφνικός θάνατος του συζύγου της. Στις 25 Μαρτίου 2005, ο σύζυγος της Τζιλ, τον οποίο είχε παντρευτεί πριν από δύο χρόνια, την 1η Μαρτίου 2003, υπέστη εγκεφαλικό. Πέντε μέρες μετά, απεβίωσε. «Εκείνη η Παρασκευή θα κρατήσει 40 χρόνια», λέει. «Δεν ξέρω πώς επιβίωσα. Ήμουν 36 όταν τον γνώρισα, 37 όταν παντρεύτηκα και 39 όταν τον έθαψα... Μπορώ να το μυρίσω, δεν θα φύγει ποτέ, είναι πάντα το ίδιο έντονο. Ήταν σαν να με χτυπάει κάποιος στο κεφάλι με σφυρί». 

Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται τον πόνο από ένα τραυματικό γεγονός έπειτα από σκέψη, η Τζιλ αισθάνεται κάθε φορά το ίδιο σοκ, την ίδια φρίκη και την ίδια αδυναμία που αισθάνθηκε τη στιγμή που το γεγονός αυτό συνέβη. Γι΄ αυτήν, ο χρόνος δεν γιατρεύει τις πληγές. «Επειδή δεν μπορώ να ξεχάσω. Ο πόνος δεν μειώνεται ποτέ». Το κλάμα τη βοηθάει να αντιμε- τωπίσει τον θυμό και το βάρος που της προκαλεί η μνήμη της: «Έχω κουραστεί να κλαίω. Κλαίω διαρκώς. Ώς και 10 φορές την ημέρα». 

Ο αδελφός της. Πρόσφατα η Τζιλ εξέδωσε ένα βιβλίο απομνημονευμάτων με τίτλο «Η γυναίκα που δεν μπορεί να ξεχάσει» (Εκδ. Simon & Schuster). Ο αδελφός της, ο Μάικλ Ρόζενμπεργκ, ο οποίος είναι σχεδόν τέσσερα χρόνια μικρότερός της, δεν το έχει διαβάσει ακόμη επειδή μπορεί να υπάρχουν σ΄ αυτό πράγματα που δεν θέλει να ξέρει. «Γράφει πράγματα για τον πατέρα μου... Πρέπει να προετοιμαστώ. Την φώναζα “Ρέιν Μαν”. Σας το είπε αυτό; Μέχρι τα 18 της. Γινόταν έξαλλη», προσθέτει αναφερόμενος στην ταινία «Ο άνθρωπος της βροχής» με πρωταγωνιστή τον Ντάστιν Χόφμαν στον ρόλο ενός αυτιστικού με εξαιρετικές μνημονικές ικανότητες.

Πηγή: Τα Νέα